Promieniowanie UV. Czy to tylko wróg?

Wpływ promieniowania UV na skórę to temat, o którym rokrocznie, szczególnie u progu lata wspomina się coraz częściej. O ochronie przeciwsłonecznej mówią i rozpisują się media, przypominają lekarze, kosmetolodzy. Warto jednak uporządkować kilka faktów.

Przede wszystkim wyjaśnić dlaczego i w jakim zakresie słońce jest groźne dla skóry? Przecież wszyscy wiemy, że jest jej również potrzebne. Z jednej strony medycyna nieustannie przypomina o suplementacji witaminy D (do której syntezy słońce jest niezbędne). Zaś z drugiej strony zewsząd otaczają nas ostrzeżenia przed nadmiernym opalaniem i eksponowaniem skóry na słońce.

Promieniowanie UV – jak działa na skórę

Słońce jest groźne dla organizmu człowieka. To fakt. Przy czym nie wolno zapominać, że odgrywa też kluczową rolę w poprawnym funkcjonowaniu naszego organizmu. Wpływa na zegar biologiczny regulując nasz naturalny rytm dobowy. Oddziałuje na nasz nastrój, jest niezbędną składową w procesie syntezy melatoniny i witaminy D3.

Na drugim biegunie znajdują się jednak negatywne aspekty działania promieniowania UV na skórę. Najpowszechniejszym z nich jest mutagenne działanie promieni UV. Promienie bezpośrednio uszkadzają DNA komórek skóry, co doprowadza do zjawiska tak zwanego fotostarzenia. Czyli przedwczesnego starzenia się skóry w wyniku ekspozycji na promieniowanie UV. Konsekwencje naświetlania skóry promieniami UV mogą być też bardzo groźne. Promieniowanie UV bierze bowiem udział w procesie kancerogenezy, czyli powstawania nowotworów skóry.

Dlaczego skóra narażona na promieniowanie UV szybciej się starzeje

Badania mojej grupy ¹ wykazały, że pod wpływem promieni słonecznych w ludzkiej skórze następują nie tylko mutacje DNA. W wyniku przewlekłej ekspozycji na promieniowanie UV w skórze występuje odczyn zapalny. Towarzyszy mu pojawienie się enzymu zwanego cyklooksygenazą 2 (COX-2). To ten sam enzym, którego aktywność hamujemy za pomocą popularnych leków przeciwzapalnych redukując ból, gorączkę, obrzęk.

Proces zapalny w skórze narażonej na promieniowanie UV nie objawia się klinicznie jako klasyczny stan zapalny. Taki „tlący się” stan zapalny przyczynia się do destrukcji skóry, której objawem jest właśnie fotostarzenie. Jest ono między innymi wynikiem procesu elastozy. Czyli silnego zaburzenia syntezy i jakości bardzo ważnego dla skóry białka – elastyny. Ten stan zapalny sprzyja niestety również powstawaniu nowotworów skóry.

Jak zminimalizować szkodliwe działanie promieniowania UV na skórę

Co możemy zrobić, aby zminimalizować lub wykluczyć szkodliwe działanie słońca na skórę Podstawowym działaniem, które pozwala na zminimalizowanie szkodliwego wpływu promieni UV na skórę jest unikanie, bądź zmniejszanie ekspozycji skóry na działanie promieni UV.

Można to uzyskać, po prostu unikając promieni słonecznych, stosując odpowiednią odzież oraz filtry UV. Liczne badania sugerują, że można również zmniejszyć wpływ prozapalny promieni słonecznych stosując różne czynniki, czy substancje hamujące proces zapalny. Wykazano na przykład, że kwasy tłuszczowe omega 3 w sposób istotny mogę zmniejszać degradację skóry powodowaną działaniem promieni UV.

Promieniowanie UV: jak stosować filtry słoneczne

Jednym z popularnych sposobów ograniczenia wpływu promoieniowania UV na skórę jest stosowanie filtrów słonecznych. Czy należy jednak korzystać z nich przez cały rok? Tylko latem? Czy również zimą Na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Po pierwsze dlatego, że nie przeprowadzono badań klinicznych, które wykazują, przy jakim poziomie promieniowania stosowanie filtrów wpływa pozytywnie na biologię skóry.

Nie wiemy również, jaki wpływ ma wieloletnia redukcja ekspozycji na promienie UV na nasz organizm. Należy pamiętać o tym, że ekspozycja na promienie słońca jest dla nas naturalna. Z punktu widzenia medycyny estetycznej, im mniejsze narażenie na UV, tym mniej jego objawów w postaci fotostarzenia i przebarwień. Jednak zamknięcie się w ciemnym pomieszczeniu na cały rok – to jak się zapewne domyślacie nie jest dobry pomysł dla naszych organizmów.

Moim zdaniem umiar i rozsądek są tu kluczowe. Do ekspozycji skóry na promieniowanie słoneczne należy podchodzić w sposób zrównoważony i dostosowany do cech organizmu. Osoby z jaśniejszą cerą, czy na przykład wykazujące skłonności do oparzeń słonecznych, przebarwień, a szczególnie melasmy, powinny bardziej starać się unikać promieniowania UV.

Czy filtry słoneczne całkiem eliminują szkodliwe działanie słońca

W tym przypadku odpowiedź jest prosta. Całkowicie wyeliminować wpływ promieniowania UV na skórę może tylko nieeksponowanie jej na słońce. Filtry jednak w sposób istotny redukują wpływ promieni UV. Oczywiście o ile pamiętasz o regularnym nakładaniu ich na skórę oraz o doborze dobrego, odpowiednio silnego filtra. To jak bardzo właściwy wybór filtra jest istotny można zobaczyć wykorzystując nowoczesne narzędzia do komputerowej analizy skóry. Zdjęcia z badania diagnostycznego wykonanego z ich pomocą pokazują w jak różny sposób różne filtry odbijają promienie UV. W naszym centrum medycyny estetycznej i laseroterapii Dermamed wykonujemy tego typu badania diagnostyczne.

Czy zmiany wywołane w skórze przez słońce są odwracalne

To zależy, które zmiany. Teoretycznie, nie mamy możliwości odwrócenia następstw mutacji DNA, które pojawiły się w komórkach skóry pod wpływem promieni UV. Jednak wykazano, że niektóre zabiegi medycyny estetycznej mogą zarówno zmniejszać objawy fotostarzenia, jak i na przykład zmniejszać ryzyko zachorowania na raka skóry zależnego od UV.

Jakie zabiegi medycyny estetycznej mogą zregenerować skórę po słońcu

Podstawowym zabiegiem, który warto stosować u osób narażonych na promienie UV jest zabieg fotoodmładzania. Udowodniono, że długość fali światła stosowanej w laserze do tego typu zabiegu może również zmniejszać ryzyko zachorowania na UV-zależnego raka skóry. Zabieg ten ponadto w sposób istotny poprawi takie objawy fotostarzenia, jak popękane naczynka, czy przebarwienia.

Przebarwienia skóry będące wynikiem działania promieniowania UV są kolejnym aspektem, który można leczyć za pomocą zabiegów medycyny estetycznej. W zależności od charakteru przebarwień, stosujemy różne zabiegi laserowe.

Ważne, żeby ośrodek zajmujący się tym problemem dysponował szerokim portfolio laserów medycznych. Kondycję skóry można w sposób istotny poprawić za pomocą laserów frakcyjnych. W leczeniu objawów uszkodzenia skóry, stosuje się różnego rodzaju lasery frakcyjne. Ostatnio jedną z ciekawszym metod jest zabieg łączący dwa różne lasery w jednym – laser frakcyjny o długości fali 1550 nm i fotoodmładzanie laserem SWT.

Badania wykazały również, że zabieg HiFu może odmładzać włókna elastyny w skórze, co może mieć istotny wpływ na spowolnienie procesu fotostarzenia, którego objawem jest – jak pisałem wcześniej – właśnie zaburzenie syntezy elastyny.

Natomiast przesuszenie skóry związane z nadmierną ekspozycją na promienie UV możemy leczyć za pomocą takich zabiegów jak mezoterapia, czy osocze bogatopłytkowe.

Czy skóra po słońcu jest w stanie sama się zregenerować

W pewnym stopniu z pewnością skóra samodzielnie się regeneruje. Gdyby jednak możliwa była znacząca autoregeneracja skóry, zjawisko fotostarzenia nie stanowiłoby problemu. Niestety zdolności regeneracyjne skóry, kiedy nie jest ona stymulowana do autonaprawy nie są wysokie. Dlatego warto poddawać się zabiegom, które zmniejszają objawy fotostarzenia i pobudzają skórę do regeneracji.

Jak mądrze korzystać ze słońca

Nie ma niestety jednoznacznego przepisu. Na pewno, tak jak we wszystkim, należy zachowywać umiar. I obserwować swój organizm ucząc się jednocześnie odbierać jego sygnały.

Natomiast ochrona przed promieniami UV powinna być dostosowana do pory roku, nasilenia promieniowania oraz cech osobniczych.

Piśmiennictwo:

¹ Pawel Surowiak, Tserenchunt Gansukh, Piotr Donizy, Agnieszka Halon, Zbigniew Rybak. Increase in cyclooxygenase-2 (COX-2) expression in keratinocytes and dermal fibroblasts in photoaged skin. J Cosmet Dermatol. 2014 Sep;13(3):195-201. doi: 10.1111/jocd. 12103.

Autor: