Przeciwstarzeniowe właściwości retinolu.
Retinoidy, czyli prościej mówiąc związki organiczne będące pochodnymi witaminy A są powszechnie wykorzystywane w kosmetologii, kosmetyce i medycynie estetycznej. Jednak to dość rozległa grupa związków – i nie wszystkie rodzaje retinoidów zostały dokładnie opisane w fachowej literaturze medycznej w kontekście ich wpływu na starzenie skóry. Dobrym przykładem są przeciwstarzeniowe właściwości retinolu (witamina A, ROL), które nie zostały zbadane i zaprezentowane tak szczegółowo i powszechnie jak na przykład działanie kwasu retinowego.
Tym bardziej cieszy mnie możliwość przedstawienia Wam badania opublikowanego w 2017 roku dotyczącego: molekularnych podstaw właściwości przeciwstarzeniowych retinolu w naturalnie starzejącej się ludzkiej skórze.
Badanie przeprowadzono metodą in vivo w warunkach in situ. Co oznacza, że wykonano je na żywych organizmach (in vivo), a nie w próbkach laboratoryjnych. Oraz, że przeprowadzono je w środowisku naturalnym (in situ oznacza po łacinie „w miejscu”), a nie w wyizolowanych, sztucznie stworzonych warunkach.
Cel badania: przeciwstarzeniowe właściwości retinolu
Tak jak pisałem wcześniej: w przypadku kwasu retinowego wielokrotnie wykazano, że poprawia on wygląd starzejącej się skóry. Jednak mniej wiadomo na temat przeciwstarzeniowych właściwości retinolu (ROL, witamina A), prekursora kwasu retinowego w starzejącej się ludzkiej skórze. Celem badania, które omawiamy było zbadanie molekularnych podstaw właściwości przeciwstarzeniowych ROL w naturalnie starzejącej się ludzkiej skórze in vivo.
Metody badania
Chroniona przed słońcem skóra pośladków u 12 Pacjentów (76 ± 6 lat) była miejscowo leczona 0,4% ROL i jego nośnikiem przez siedem dni. Wpływ miejscowego stosowania ROL na naskórek i skórę właściwą oceniano za pomocą:
- immunohistochemii,
- hybrydyzacji in situ,
- analizy Northern blotting,
- RT-PCR w czasie rzeczywistym
- oraz metodą Western blotting.
Nanoskalową strukturę włókien kolagenowych i topologię powierzchni analizowano za pomocą mikroskopii sił atomowych. Czyli przy pomocy mikroskopów umożliwiających trójwymiarowe obrazowanie z rozdzielczością sięgającą nanometrów.
Wyniki badania: przeciwstarzeniowe właściwości retinolu
ROL stosowany miejscowo wykazuje niezwykłe działanie przeciwstarzeniowe poprzez trzy główne typy komórek skóry. Są to:
- keratynocyty naskórka,
- komórki śródbłonka skóry
- fibroblasty.
ROL stosowany miejscowo znacząco zwiększył grubość naskórka poprzez stymulację proliferacji (namnażania) keratynocytów i zwiększenie ekspresji czynnika transkrypcyjnego c-Jun.
Oprócz zmian w naskórku, ROL stosowany miejscowo znacząco poprawił mikrośrodowisko macierzy zewnątrzkomórkowej (ECM) skóry. Zwiększył unaczynienie skóry poprzez stymulację proliferacji komórek śródbłonka. Zwiększył produkcję składników ECM (kolagen typu I, fibronektyna i elastyna) poprzez aktywację fibroblastów skóry.
Badanie wykazało również, że miejscowo stosowany ROL stymuluje szlak TGF-β/CTGF, główny regulator homeostazy ECM. A tym samym wzbogaca odkładanie ECM w starzejącej się ludzkiej skórze in vivo. 0,4% miejscowy ROL osiągnął podobne wyniki, jak w przypadku miejscowo stosowanego kwasu retinowego (biologicznie aktywnej formy ROL). Jednak bez powodowania zauważalnych objawów skutków ubocznych stosowania retinoidów.
Wnioski z badania
0,4% miejscowo stosowany ROL wykazuje bardzo dobre działanie przeciwstarzeniowe. Efekt ten osiąga poprzez:
- poprawę homeostazy naskórka i skóry właściwej,
- stymulację proliferacji keratynocytów i komórek śródbłonka,
- oraz aktywację fibroblastów skóry.
Dane te dostarczają dowodów na to, że 0,4% miejscowo stosowany ROL jest obiecującym i bezpiecznym leczeniem poprawiającym kondycję naturalnie starzejącej się ludzkiej skóry.
Komentarz eksperta:
Wyniki przytoczonego powyżej badania pozwalają nam pokusić się o odpowiedź na istotne w praktyce estetycznej pytanie. Czy łagodny dla skóry retinol posiada właściwości przeciwstarzeniowe porównywalne z podrażniającym ją kwasem retinowym?
Wielu z Was ma wątpliwości, czy łagodniejszy dla skóry retinol wywiera równie silne działanie przeciwstarzeniowe na skórę jak silniej drażniący kwas retinowy.
Badania przeprowadzone przez Shao i współpracowników i opublikowane w International Journal of Cosmetic Science dały odpowiedź na to pytanie. Wykazały bowiem, że retinol charakteryzuje się silnym działaniem stymulującym wszystkie najważniejsze komórki skóry. Czyli przede wszystkim komórki naskórka, fibroblasty i komórki śródbłonka. A co równie ważne: zwiększa syntezę składników macierzy zewnątrzkomórkowej, takich jak kolagen i elastyna.
Dużą wartością tego badania jest fakt, że przeprowadzono je na ludziach. Nie zaś, jak większość tego typu prac na hodowanych komórkach.
W celu wykazania wpływu na proces starzenia chronologicznego – czyli tego naturalnego starzenia, nie tego związanego z ekspozycją na promieniowanie UV – do badania wykorzystano skórę pośladków. Wybrano ten obszar, ponieważ jest okolicą zwyczajowo nieeksponowaną na słońce. Już siedem dni stosowania 0,4% retinolu spowodowało, że zwiększyła się grubość naskórka, poprawiło unaczynienie skóry oraz zwiększyła się zawartość składników macierzy zewnątrzkomórkowej. Czyli kolagenu typu I, fibronektyny i elastyny. Wykazano też stymulację ważnych dla kondycji skóry czynników: białka c-Jun i TGF.
Chciałbym podkreślić, że w badaniu tym wykorzystano bardzo szeroką metodykę z zakresu biologii molekularnej. Immunohistochemia, hybrydyzacja in situ, Northern blotting, RT-PCR, Western blotting oraz mikroskopia sił atomowych, to zaawansowane i wysokoprecyzyjne metody wpływające na wiarygodność wyników.
Z badania Shao i współpracowników wynika, że 0,4% retinol jest silnym stymulatorem procesów naprawczych w ludzkiej skórze. Dane te dostarczają dowodów na to, że jest to obiecujące i bezpieczne leczenie, poprawiające kondycję naturalnie starzejącej się ludzkiej skóry.
Piśmiennictwo:
Y. Shao, T. He, G. J. Fisher, J. J. Voorhees, T. Quan. Molecular basis of retinol anti-ageing properties in naturally aged human skin in vivo. Int J Cosmet Sci. 2017 Feb;39(1):56-65. doi: 10.1111/ics.12348.
